فعالیتهای علمی
العطاس فعالیت آکادمیک خود را در انتشارات دیوان زبان و کتاب مالزی آغاز کرد و از سال۱۹۵۸م بهعنوان رئیس بخش تحقیقات در آنجا مشغول به کار شد. او در سال ۱۹۶۳م رساله خودرا با نام «تأملاتی دربارهٔ نظریههای دین» ارائه داد و مدرک دکتری جامعهشناسیاش را از دانشگاه آمستردام هلند دریافت کرد. العطاس در سال ۱۹۶۰م بهطور پارهوقت در رشته فلسفه در دانشگاه مالایا سخنرانی میکرد و از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷م بهعنوان رئیس بخش فرهنگی در دپارتمان مطالعات مالایی این دانشگاه، مشغول خدمت بود. وی در سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۸۸م بهعنوان رئیس بخش مطالعات مالایی در دانشگاه ملی حضور داشت و در سال ۱۹۸۸م رئیس دانشگاه سنگاپورشد و تا سال ۱۹۹۱م در این سمت حضور داشت. او از سال ۱۹۹۵م به بعد، در دانشگاه ملی مالزی ابتدا در مرکز مطالعات عمومی، سپس در دپارتمان انسانشناسی و جامعهشناسی و سرانجام باعنوان استاد و عضو ارشد مؤسسه جهان و تمدن مالایی فعالیت کرد. پروفسور العطاس در حین تحصیلات تکمیلی در دانشگاه آمستردام، مجله اسلام مترقی (۱۹۵۴ – ۱۹۵۵م) را تأسیس کرد و پیوندهای خود را با روشنفکران و متفکران جهان اسلام، ازجمله محمد نصیر از اندونزی، طاها حسین و عثمان امین از مصر تقویت بخشید.
پروفسور حسین العطاس بهعنوان پژوهشگری پرکار در عرصه نویسندگی بهشمار میرود که تفکرو مطالعات او در این عرصه دارای اهمیت جهانی است و نوشتههایش در قالب کتابها ومقالات متعدد در سطوح محلی و بینالمللی عرضه شدهاست. تألیفات العطاس، موضوعات گوناگونی از قبیل توسعه و نوسازی، سیاست و فساد، روشنفکران در جوامع در حال توسعه، ذهنیت جوامع استعمارشده و نیز مسئله درگیری امت اسلامی در مدرنیته را دربردارد.
مشهورترین اثر العطاس کتاب «اسطوره بومی تنبل» است که در سال ۱۹۷۷م منتشر شد. جرقه نگارش این کتاب در سال ۱۹۶۶م زده شد که او شروع به اندیشیدن به این سؤال کرد که چرا استعمارگران غربی، به مدت چهار قرن، بومیان آسیای جنوب شرقی دریایی را عموماً تنبل میدانستند؟ او در این کتاب به نقد دیدگاههای تحقیرآمیز غربیها پرداخت و آنان را دارای خیالپرداز یهای مبتذل و نادرست دانست که از خوی سلطه استعماری آنان نشئت میگیرد. او معتقد بود که غربیها بومیان منطقه آسیای شرقی را افرادی تنبل، عقبمانده و وابسته توصیف میکنند برای اینکه اینگونه القا شود که برای توسعه و مدرن شدن راهی جز تفکرغربی نیست و همه شرقیها برای بالا رفتن از نردبان پیشرفت، نیاز به سرمایهداری آنان دارند. این کتاب مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت و بازخوردهای فراوانی داشت.
تأملاتی دربارهٔ نظریههای دین (۱۹۶۳م)، تاریخنگاری استعماری در توماس استمفورد رافلز: شمر یا اصلاحگر (۱۹۷۱م)، نوسازی و دگرگونی در آسیای جنوب شرقی (۱۹۷۲م) و مسئله فساد، ازدیگر آثار پروفسور العطاس است.
از العطاس در بیان اندیشمندان دینی بهعنوان جامعهشناس، فیلسوف، دانشگاهی و تحلیلگر سیاست با روحیه بااحساس، باانصاف و درستکار یاد میشود که اصرار او بر برتری، عدالت و جوانمردی انسانها فارغ از نژاد و ملیت، او را از برخی محافل علمی با رویکرد نژادپرستانه دور ساخت. از سید حسین العطاس کتابخانهای با 15 هزار جلد کتاب در کوالالامپور به یادگار مانده که میزبان آثار دانشمندان و اندیشمندان جهان اسلام است و فرزندش سید فرید العطاسمدیریت آن را بر عهده دارد.العطاس از اعضای رسمی مجمع جهانی اهلبیت(ع) بود و بارها با سفر به ایران درنشستهای تخصصی جامعهشناسی شرکت کرد.
رحلت
سرانجام سیدحسین العطاس در ۲۳ ژانویه ۲۰۰۷م در سن ۷۸ سالگی بر اثر آمبولی ریه درکوالالامپور درگذشت. گروه علمی تخصصی جامعهشناسیِ علم انجمن جامعهشناسی ایران در پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۸۶ش نشستی را برگزار کرد که طی آن، ضمن گرامیداشت یاد این متفکر مسلمان، اندیشهها و دیدگاههای او مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این نشست،خبر برگزاری همایش ”علم بومی و علم جهانی: امکان یا امتناع؟ (یادمان پروفسور العطاس)“اعلام شد.