حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی (۱۹۴۸-۲۰۱۸م)، از علمای بزرگ و صاحب نفوذ شیعه در کشمیر بود. ایشان از اعضای بلندپایه جنبش آزادی کشمیر و از منادیان تقریب مذاهب اسلامی و وحدت میان مسلمانان شبه‌قاره هند به شمار می‌رفت و در این راه تلاش‌های فراوانی انجام داد.
خدمات فراوان و فعالیت‌های ماندگار این روحانی شیعه در زمینه‌های مختلف دینی، مذهبی، تبلیغی، فرهنگی و اجتماعی در هندوستان به‌طور عام و در منطقه کشمیر به‌طور خاص از شهرت بالایی برخوردار است و سبب شده که نام نیک و چهره‌ای محبوب و دوست‌داشتنی از ایشان در یاد و خاطره و اذهان فعالان فرهنگی-دینی هندوستان ثبت شود.
این روحانی خدوم عضو شاخص مجمع عمومی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) بود و در اکثریت قریب به‌اتفاق اجلاسیه‌های این مجمع که در ایران توسط برگزار گردید - حضور یافته و سخنرانی کرد.
زندگی‌نامه
حجت إلاسلام و المسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی در سال ۱۹۴۸م (۱۳۲۶/۱۳۲۷ش) در شهر سرینگر هندوستان به دنیا آمد. پدرش حضرت آیت الله سید یوسف موسوی صفوی از عالمان بزرگ و صاحب‌نفوذ منطقه کشمیر هند بود و از محبوبیت بالایی نزد مردم منطقه برخوردار بود.
سید محمد پس از اتمام دروس ابتدایی، دروس حوزوی را آغاز کرد. او برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه نجف رفت تا از استادان بزرگ آن شهر بهره ببرد. وی پس از طی‌کردن تحصیلات و رسیدن به مراحل بالای حوزوی به شهر خود بازگشت و تا پایان عمر پربارش در نشر معارف قرآن و أهل‌بیت(ع) کوشش نمود.
او پس از مدتی به نفوذ و محبوبیت بالایی نزد مردم منطقه دست یافت و منشأ خدمات بزرگی در کشمیر هند شد. فرزند او حجت إلاسلام سید هادی الموسوی از دانش آموختگان حوزه علمیه قم است و خواهرزاده ایشان حجت إلاسلام سید حسن الموسوی عضو کشمیری مجمع عمومی مجمع جهانی أهل‌بیت(ع) است.
مسئولیت‌ها
برخی از مسئولیت‌ها و سوابق درخشان سید محمد فضل‌الله الموسوی صفوی عبارت است از:
- مسئولیت صدر انجمن شرعی شهر بدگام.
- ریاست انجمن شرعی شیعیان در شریعت‌آباد سرینگر.
- رئیس انجمن شرعی شیعیان کشمیر.
- رئیس مرکز آیت الله یوسف میموریل ترست.
- امام جمعه و جماعت منطقه شریعت‌آباد.
اقدامات فرهنگی
فعالیت‌های ماندگار و اقدامات سید محمد فضل‌الله الموسوی در امور تبلیغی و مذهبی و نیز خدمات عام المنفعه و اجتماعی او زبانزد مردم منطقه و همچنین فعالان دینی-فرهنگی هندوستان است و راه و مسلک او الهام‌بخش مسیر رهروان و شاگردان ایشان در شبه‌قاره هند به شمار می‌رود.
موسوی صفوی برای شیعیان منطقه کشمیر هند، بیش از پنجاه مدرسه ابتدایی تأسیس کرد و ریاست آنها را بر عهده داشت. او در اواخر عمر خود، مشغول ساخت و تکمیل حسینیه‌هایی در کشمیر بود تا مکانی برای اشاعه و تبلیغ معارف اسلامی و مکتب سیدالشهداء اباعبدالله الحسین(ع) باشد.
فعالیت‌های مبارزاتی
حجت إلاسلام فضل‌الله موسوی صفوی بارها توسط مقامات هندی و دولت محلی کشمیر تهدید و دستگیر شد؛ اما به علت محبوبیت بالای او نزد مردم، مجبور به آزادی او شدند.
در سال ۱۳۵۹ش، منطقه کشمیر پس از قتل یکی از مبارزان، وارد دور جدیدی از مبارزات با رژیم حاکم بر هند شد و طی ۲۵ روز، در درگیری با نیروهای هندی، نزدیک به ۶۰ نفر شهید وبالغ بر ۱۵۰۰ نفر از مردم منطقه مجروح شدند. حجت إلاسلام موسوی صفوی به عنوان رئیس حزب انجمن شرعی شیعیان از مردم خواسته بود تا به سخنان رهبران مقاومت گوش سپرده و تسلیم نشوند. او به مقامات هندی هشدار داد تا کشمیر را به عنوان یک منطقه مورد مناقشه بپذیرند و اجازه تصمیم‌گیری را به مردم این منطقه واگذار کنند. نیروهای امنیتی پلیس هند با یورش به راهپیمایی مردم جامو و کشمیر در منطقه بادگام، وی را دستگیر کردند.
در موردی دیگر حکومت هند و دولت محلی ایالت جامو کشمیر برای جلوگیری از شرکت حجت إلاسلام موسوی صفوی در مراسم عزای ۲۸ صفر ۱۴۳۹ق و به بهانه‌های واهی و بی‌اساس، او را در حصر خانگی قرار داده و اجازه شرکت در مراسم عزاداری را به او ندادند. سخنگوی انجمن شرعی شیعیان جامو و کشمیر ضمن محکوم کردن این اقدام غیرمنطقی، به دولت هند نسبت به پیامدهای این‌گونه اقدامات هشدار داد و اعلام کرد که این‌گونه اقدامات مصداق بارز مداخله در امور مذهبی به شمار می‌رود. وی پس از مدتی آزاد شد.
سید محمد فضل‌الله در چندین مورد دیگر به برنامه‌های تحمیلی دولت هند نسبت به شیعیان منطقه جامو و کشمیر اعتراض کرد. او در کنار عالمان و بزرگان دیگر کشمیر چون سید حسن الموسوی الصفوی رئیس انجمن شریعت شیعیان، سید یوسف الموسوی، سیدمحمدحسین موسوی، سید عابد حسینی، آقا سید محمد عقیل موسوی، حکیم سجاد، سید محمدحسین، بشیر احمد زادو، سید محمد حسین، محبوب الحسن، سید مصطفی و شریف الدین باتی، رهبری و سرپرستی اعتراضات مردمی را علیه طرح دولتی «هیئت وقف شیعه» که در آن یکی از مناصب اسلامی به دولت غیر مسلمان واگذار می‌شد، به عهده داشت. سید محمد فضل‌الله این اقدام را یکی از بدترین دخالت‌های دولت در امور مذهبی عنوان کرد. تعداد زیادی از مردم منطقه جامو و کشمیر و اطراف آن تجمع کرده و علیه طرح دولت اعتراض کردند. در بیانیه‌های مردمی این اقدام دولت هند به شدت محکوم شد.
رحلت
حجت إلاسلام و المسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی پس از سالها تلاش بی‌وقفه در راه اعتلای مکتب اهل‌بیت(ع) در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۶۹ش درگذشت. پیکر او با حضور پرشور مردم منطقه جامو و کشمیر تشییع و به خاک سپرده شد. در پی ارتحال حجت إلاسلام و المسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی، مجمع جهانی أهل‌بیت(ع)پیام تسلیتی صادر کرد و او را عالمی بزرگ و محبوب قلمداد کرده و درگذشت او را ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر برای جهان اسلام عنوان کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی (۱۹۴۸-۲۰۱۸م)، از علمای بزرگ و صاحب نفوذ شیعه در کشمیر بود. ایشان از اعضای بلندپایه جنبش آزادی کشمیر و از منادیان تقریب مذاهب اسلامی و وحدت میان مسلمانان شبه‌قاره هند به شمار می‌رفت و در این راه تلاش‌های فراوانی انجام داد.
خدمات فراوان و فعالیت‌های ماندگار این روحانی شیعه در زمینه‌های مختلف دینی، مذهبی، تبلیغی، فرهنگی و اجتماعی در هندوستان به‌طور عام و در منطقه کشمیر به‌طور خاص از شهرت بالایی برخوردار است و سبب شده که نام نیک و چهره‌ای محبوب و دوست‌داشتنی از ایشان در یاد و خاطره و اذهان فعالان فرهنگی-دینی هندوستان ثبت شود.
این روحانی خدوم عضو شاخص مجمع عمومی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) بود و در اکثریت قریب به‌اتفاق اجلاسیه‌های این مجمع که در ایران توسط برگزار گردید - حضور یافته و سخنرانی کرد.
زندگی‌نامه
حجت إلاسلام و المسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی در سال ۱۹۴۸م (۱۳۲۶/۱۳۲۷ش) در شهر سرینگر هندوستان به دنیا آمد. پدرش حضرت آیت الله سید یوسف موسوی صفوی از عالمان بزرگ و صاحب‌نفوذ منطقه کشمیر هند بود و از محبوبیت بالایی نزد مردم منطقه برخوردار بود.
سید محمد پس از اتمام دروس ابتدایی، دروس حوزوی را آغاز کرد. او برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه نجف رفت تا از استادان بزرگ آن شهر بهره ببرد. وی پس از طی‌کردن تحصیلات و رسیدن به مراحل بالای حوزوی به شهر خود بازگشت و تا پایان عمر پربارش در نشر معارف قرآن و أهل‌بیت(ع) کوشش نمود.
او پس از مدتی به نفوذ و محبوبیت بالایی نزد مردم منطقه دست یافت و منشأ خدمات بزرگی در کشمیر هند شد. فرزند او حجت إلاسلام سید هادی الموسوی از دانش آموختگان حوزه علمیه قم است و خواهرزاده ایشان حجت إلاسلام سید حسن الموسوی عضو کشمیری مجمع عمومی مجمع جهانی أهل‌بیت(ع) است.
مسئولیت‌ها
برخی از مسئولیت‌ها و سوابق درخشان سید محمد فضل‌الله الموسوی صفوی عبارت است از:
- مسئولیت صدر انجمن شرعی شهر بدگام.
- ریاست انجمن شرعی شیعیان در شریعت‌آباد سرینگر.
- رئیس انجمن شرعی شیعیان کشمیر.
- رئیس مرکز آیت الله یوسف میموریل ترست.
- امام جمعه و جماعت منطقه شریعت‌آباد.
اقدامات فرهنگی
فعالیت‌های ماندگار و اقدامات سید محمد فضل‌الله الموسوی در امور تبلیغی و مذهبی و نیز خدمات عام المنفعه و اجتماعی او زبانزد مردم منطقه و همچنین فعالان دینی-فرهنگی هندوستان است و راه و مسلک او الهام‌بخش مسیر رهروان و شاگردان ایشان در شبه‌قاره هند به شمار می‌رود.
موسوی صفوی برای شیعیان منطقه کشمیر هند، بیش از پنجاه مدرسه ابتدایی تأسیس کرد و ریاست آنها را بر عهده داشت. او در اواخر عمر خود، مشغول ساخت و تکمیل حسینیه‌هایی در کشمیر بود تا مکانی برای اشاعه و تبلیغ معارف اسلامی و مکتب سیدالشهداء اباعبدالله الحسین(ع) باشد.
فعالیت‌های مبارزاتی
حجت إلاسلام فضل‌الله موسوی صفوی بارها توسط مقامات هندی و دولت محلی کشمیر تهدید و دستگیر شد؛ اما به علت محبوبیت بالای او نزد مردم، مجبور به آزادی او شدند.
در سال ۱۳۵۹ش، منطقه کشمیر پس از قتل یکی از مبارزان، وارد دور جدیدی از مبارزات با رژیم حاکم بر هند شد و طی ۲۵ روز، در درگیری با نیروهای هندی، نزدیک به ۶۰ نفر شهید وبالغ بر ۱۵۰۰ نفر از مردم منطقه مجروح شدند. حجت إلاسلام موسوی صفوی به عنوان رئیس حزب انجمن شرعی شیعیان از مردم خواسته بود تا به سخنان رهبران مقاومت گوش سپرده و تسلیم نشوند. او به مقامات هندی هشدار داد تا کشمیر را به عنوان یک منطقه مورد مناقشه بپذیرند و اجازه تصمیم‌گیری را به مردم این منطقه واگذار کنند. نیروهای امنیتی پلیس هند با یورش به راهپیمایی مردم جامو و کشمیر در منطقه بادگام، وی را دستگیر کردند.
در موردی دیگر حکومت هند و دولت محلی ایالت جامو کشمیر برای جلوگیری از شرکت حجت إلاسلام موسوی صفوی در مراسم عزای ۲۸ صفر ۱۴۳۹ق و به بهانه‌های واهی و بی‌اساس، او را در حصر خانگی قرار داده و اجازه شرکت در مراسم عزاداری را به او ندادند. سخنگوی انجمن شرعی شیعیان جامو و کشمیر ضمن محکوم کردن این اقدام غیرمنطقی، به دولت هند نسبت به پیامدهای این‌گونه اقدامات هشدار داد و اعلام کرد که این‌گونه اقدامات مصداق بارز مداخله در امور مذهبی به شمار می‌رود. وی پس از مدتی آزاد شد.
سید محمد فضل‌الله در چندین مورد دیگر به برنامه‌های تحمیلی دولت هند نسبت به شیعیان منطقه جامو و کشمیر اعتراض کرد. او در کنار عالمان و بزرگان دیگر کشمیر چون سید حسن الموسوی الصفوی رئیس انجمن شریعت شیعیان، سید یوسف الموسوی، سیدمحمدحسین موسوی، سید عابد حسینی، آقا سید محمد عقیل موسوی، حکیم سجاد، سید محمدحسین، بشیر احمد زادو، سید محمد حسین، محبوب الحسن، سید مصطفی و شریف الدین باتی، رهبری و سرپرستی اعتراضات مردمی را علیه طرح دولتی «هیئت وقف شیعه» که در آن یکی از مناصب اسلامی به دولت غیر مسلمان واگذار می‌شد، به عهده داشت. سید محمد فضل‌الله این اقدام را یکی از بدترین دخالت‌های دولت در امور مذهبی عنوان کرد. تعداد زیادی از مردم منطقه جامو و کشمیر و اطراف آن تجمع کرده و علیه طرح دولت اعتراض کردند. در بیانیه‌های مردمی این اقدام دولت هند به شدت محکوم شد.
رحلت
حجت إلاسلام و المسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی پس از سالها تلاش بی‌وقفه در راه اعتلای مکتب اهل‌بیت(ع) در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۶۹ش درگذشت. پیکر او با حضور پرشور مردم منطقه جامو و کشمیر تشییع و به خاک سپرده شد. در پی ارتحال حجت إلاسلام و المسلمین سید محمد فضل‌الله موسوی صفوی، مجمع جهانی أهل‌بیت(ع)پیام تسلیتی صادر کرد و او را عالمی بزرگ و محبوب قلمداد کرده و درگذشت او را ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر برای جهان اسلام عنوان کرد.